De voedingsadviezen van Dr. Houtsmuller
Moerman dieet en de voedingsadviezen van Dr. Houtsmuller
Ons dagelijks voedsel bevat enerzijds stoffen die het onstaan van kanker kunnen remmen of tegengaan (anti-carcinogenen), anderzijds stoffen die kanker bevorderen (carcinogenen). Een verstoord evenwicht tussen deze kankerbevorderende en kankerremmende stoffen kan kanker veroorzaken. Tevens is bekend dat een tekort aan essentiële voedingsstoffen eveneens het ontstaan van kanker kan bevorderen. Het is bekend dat in groenten, peulvruchten en fruit (veel) kankerremmende stoffen voorkomen. Ze worden daarom ruim aanbevolen.
Voedingsmiddelen met geconcentreerde dierlijke eiwitten (bijv. vlees en magere vis) en verzadigde vetzuren stimuleren de groei van kankercellen. Om die reden heeft voor de meeste mensen vegetarische voeding de voorkeur.
Biologische producten, met name groenten en fruit, zijn aan te bevelen. Van biologische groenten is de effectiviteit bij bescherming tegen kanker aanwijsbaar groter dan van bespoten groenten. Bespoten producten kunnen door resten van achtergebleven bestrijdingsmiddelen het lichaam en met name de lever extra belasten.
Eiwit
Eiwit is onder andere nodig voor de opbouw van cellen en weefsel en aanmaak van enzymen. De bouwstenen van eiwit zijn aminozuren. Er zijn +/- 20 aminozuren waarvan er acht essentieel zijn. Deze acht aminozuren kan het lichaam niet zelf maken en moeten daarom met de voeding binnenkomen.
Het aanbod van voedingsmiddelen met geconcentreerde dierlijke eiwitten dient laag te zijn. Dit betekent dat vlees, vleeswaren, wild, gevogelte, magere vis en hangop worden afgeraden. Reden hiervoor is dat geconcentreerde eiwitten:
- sterk verzadigend werken en de eetlust snel verminderen. Hierdoor staan ze de inname van ander belangrijk voedsel in de weg;
- de kans hebben onvolledig te verteren. De niet verteerde eiwitresten kunnen gaan rotten in de darm. De rottingsproducten belasten de lever waardoor de lever minder energie over heeft voor andere ontgiftingsprocessen. Dit rottingsproces kan leiden tot vorming van nitrosaminen (zie ook blz. 8);
- voor de vertering de alvleesklierenzymen volledig verbruiken. Alvleesklierenzymen die bij de vertering overblijven en daarna in de bloedbaan zijn opgenomen, helpen kanker-bevorderende stoffen op te ruimen.
Vlees, vleeswaren, wild en gevogelte zijn over het algemeen rijk aan arachidonzuur, vette vis bevat dit veel minder. Arachidonzuur is een vetzuur waaruit bepaalde hormoonachtige stoffen (prostaglandines serie 2 (PG2) en leucotriënen serie 4 (LT4)) kunnen worden gevormd. Kankercellen produceren zelf ook PG2. PG2 en LT4 hebben een ontstekingsbevorderende werking. Ontstekingen zijn groeiprikkels voor kankercellen. Tevens remmen PG2 en LT4 het afweersysteem en ze activeren de tumorgroei.
Plantaardige eiwitten (granen, peulvruchten, noten, zaden) bevatten geen arachidonzuur en hebben daarom de voorkeur. De meeste plantaardige eiwitten bevatten echter onvoldoende van alle essentiële aminozuren en hebben daarom aanvulling nodig. Combinatie van aanvullende eiwitwaardes zijn bijvoorbeeld granen met zuivel, vis of peulvruchten en peulvruchten met ei of sesamzaad.
Houtsmuller raadt de volgende eiwitten aan:
peulvruchten, noten, zaden en van de dierlijke eiwitproducten halfvolle melk(-producten), magere tot halfvette kaas, magere kwark, eieren, vette vis, schaal- en schelpdieren, lever en zwezerik.
Peulvruchten
Peulvruchten zijn behalve eiwitbron ook een goede bron van koolhydraten. Alle soorten kunnen zonder beperking gegeten worden zoals hele groene erwten, witte, bruine, rode en zwarte bonen, doperwten, kapucijners, linzen, sojabonen, tuinbonen en ook gekiemde bonen als taugé en sprouty. Spliterwten en rode linzen zijn gepeld en daarom niet aan te raden.
Met name sojabonen en producten hiervan als tahoe (tofu), tempeh, sojamelk, sojapoeder en vegetarische vleesvervangers met soja worden aanbevolen. Sojabonen bevatten sterk kankerremmende stoffen waaronder genisteïne.
Peulvruchten moeten gaar gekookt worden. De giftige stof fasine die voorkomt in rauwe peulvruchten wordt door koken onschadelijk.
Noten en zaden
Alle soorten kunnen zonder beperking gegeten worden behalve pinda’s en kokos. Kokos(-rasp) bevat veel vet dat voor het grootste deel uit verzadigd vet bestaat. Pinda’s bevatten ook vet (arachide- of pinda-olie) en worden geroosterd. Beschimmelde noten mogen nooit gegeten worden omdat schimmels giftige stoffen kunnen produceren die bijzonder kankerverwekkend zijn. Pistachenoten liever niet consumeren, ze worden veelal gezouten en daarna in ovens gedroogd.
Noten en zaden als hazelnoten, walnoten, lijnzaad en zonnebloempitten leveren meervoudig onverzadigde vetzuren (zie vet pagina 6). De kwaliteit van de olie in de noten en zaden gaat door branden of roosteren iets achteruit. De voorkeur gaat uit naar ongebrande noten en zaden.
Bij voorkeur de noten in dop kopen, die blijven lang vers. Indien geen noten in dop aanwezig zijn dan luchtdicht verpakt kopen en koel bewaren.
Ook gekiemde zaden als alfalfa en fenegriek zijn aan te bevelen.
Halfvolle of magere melk(-producten)
Halfvolle en magere melk(-producten) hebben de voorkeur; ze bevatten minder verzadigd vet dan volle melkproducten. Slagroom, zure room, koffieroom, crème fraîche etc. worden afgeraden. Van zure melkproducten bij voorkeur de rechtsdraaiende vorm kiezen. Het lichaam produceert zelf bij spierarbeid rechtsdraaiend melkzuur en kan de linksdraaiende variant minder makkelijk afbreken. Rechtsdraaiend melkzuur heeft ook een gunstige invloed op de darmflora.
Kaas
Volvette kaas als Goudse, Edammer en Maaslander bevatten veel verzadigd vet, gebruik van deze soort maximaal 30-40g per dag.
Magere kaas, geiten- en schapenkaas hebben de voorkeur. Magere kaas (Hütte Käse) heeft weinig vet en 20+ en 30+ kaas minder vet dan volvette kaas. Ook geiten- en schapenkaas bevatten minder vet en hebben bovendien zwavelhoudende aminozuren evenals Roquefort. Roquefort bevat echter veel vet. Zwavelhoudende aminozuren vormen in het lichaam verbin-
dingen die een sterke anti-oxidantwerking hebben en daardoor kankerremmend zijn.
Kwark
Kwark wordt aanbevolen om zijn zwavelhoudende aminozuren ondanks de geconcentreerde eiwitten. De magere of halfvolle kwark bevat geen of weinig vet. Van kwark moet bij voorkeur de rechtsdraaiende soort gekozen worden (zie melk(-producten)). Kwark in combinatie met lijnzaadolie wordt aanbevolen: het zogenaamde ‘Budwig’-papje. Dit bestaat uit 100-150g rechtsdraaiende magere kwark vermengd met (1 tot) 3 eetlepel(s) koudgeperste lijnzaadolie. Hier kan eventueel wat citroensap aan toegevoegd worden.
Eieren
Ei-eiwit bevat 6-7g eiwit per ei en levert een kleine bijdrage aan de totale hoeveelheid eiwit. Ei is dagelijks toegestaan. Wel moet het ei verhit worden: het eigeel kan Salmonella bevatten en het eiwit bevat de stof avidine. Avidine bindt biotine (een vitamine). Zowel Salmonella als avidine gaan teniet door verhitting.
Vette vis, schaal- en schelpdieren
Magere vissoorten zijn geconcentreerde eiwitbronnen en worden daarom afgeraden. Vette vis wordt juist aangeraden, ze bevat belangrijke meervoudig onverzadigde vetzuren (eicosa-pentaeenzuur (EPA) en (docosahexaeenzuur (DHA)) waardoor ze kankerremmend (zie vet) en sterk verzadigend is. Vette vissen zijn aal, ansjovis, bokking, haring, makreel, sardines, sprot, paling, zalm, zalmforel. Bij voorkeur in kleine porties (over de dag verdeeld) eten.
Lever en zwezerik
Zwezerik (thymus bij de mens) en lever worden aangeraden om hun grote bijdrage aan voedingsstoffen voor respectievelijk de ontgifting en het afweersysteem. Zwezerik is erg duur. Van lever (bv. kippenlevertjes) mag maximaal 2 keer per week 100g gebruikt worden. Deze 100g over meerdere maaltijden verdelen.
Bouillon en jus
Voor het trekken van bouillon en maken van jus mag vlees en botten (mergpijp) gebruikt worden. Laat de bouillon of jus hierna afkoelen, verwijder vlees en botten en schep de vetlaag eraf.
Houd de totale hoeveelheid eiwit dat per dag genuttigd wordt in de gaten. Als bijvoorbeeld lever is gegeten laat dan een ander eiwitrijk product (bijvoorbeeld kwark) weg.
Vet
Vet is een brandstof. Het levert ruim twee keer zoveel energie als koolhydraten. In geconcentreerde vorm levert vet veel energie die kankercellen gebruiken voor groei. Verzadigd vet zit in dierlijke producten als vlees en volle melk(-producten) en in kokos. Onverzadigd vet (één of meer dubbele bindingen: respectievelijk enkel of meervoudig onverzadigd) zit in plantaardige producten en in vette vis.
Meervoudig onverzadigde vetzuren (mov’s) zijn onder andere belangrijk voor de opbouw en het goed functioneren van celmembranen en voor de vorming van PG1 en PG3. PG1 en PG3 remmen de vorming van PG2. Mov’s zijn erg kwetsbaar en moeten beschermd worden door vitamine E. Vitamine E zit van nature in de kiem van granen en in (de olie van) noten en zaden waar veel mov’s in voorkomen.
Het advies is de calorische (energie) waarde zo laag mogelijk houden. Dit betekent weinig vet en olie gebruiken. Van belang is van de totale hoeveelheid vet het aandeel verzadigd vet zo klein mogelijk te laten zijn en de rest uit onverzadigd vet te laten bestaan. Verzadigde vetten leveren geen bijdrage aan de opbouw van celmembranen en kunnen niet gebruikt worden voor de vorming van PG1 en PG3. Verzadigd vet geeft de kankercel groeiprikkels en is dus niet bevorderlijk in de strijd tegen kanker.
Vooral een vetzuur dat voorkomt in lijnzaadolie, tarwekiemen, sojabonen en vele groenten werkt zeer effectief tegen ontstekingen en de groei van kankercellen.
Roomboter
Roomboter wordt speciaal gebruikt voor bakken en braden. Roomboter bevat verzadigd vet, een vetsoort dat tijdens verhitting stabiel blijft. Roomboter kan ook gebruikt worden voor het besmeren van brood. Gebruik in beide gevallen weinig.
Olijfolie
Olijfolie bevat een hoog percentage enkel onverzadigde vetzuren (één dubbele binding: oliezuur). Het oliezuur in olijfolie blijft bij verhitting redelijk stabiel en kan daarom ook gebruikt worden voor bakken en braden.
Koudegeperste plantaardige olie
Enkele koudgeperste plantaardige oliën zijn zonnebloemolie, saffloerolie, sesamolie, walnootolie, lijnzaadolie, teunisbloemolie. Teunisbloemolie bevat zeer waardevolle mov’s vergelijkbaar met die in vette vis maar is erg duur. Lijnzaadolie is ook waardevol. Het is af te raden deze oliën te verhitten. Door de dubbele bindingen zijn deze oliën kwetsbaar voor oxidatie. De goede kwaliteit van het vet dan gaat achteruit waardoor er minder gunstige prostaglandines gevormd kunnen worden.
Pinda-olie (arachide-olie) en kokosolie worden afgeraden.
Visolie
Visolie levert zeer waardevolle meervoudig onverzadigde vetzuren (vetzuren met vijf (EPA) en zes (DHA) dubbele bindingen) die de kankergroei remmen. Deze olie mag absoluut niet verhit worden. Bij verhitting raken de mov’s beschadigd en kunnen niet meer gebruikt worden voor de aanmaak van PG1 en PG3.
Margarine
Margarine en halvarine zijn sterk bewerkte producten en worden daarom afgeraden. De gebruikte oliën worden omgezet in een smeerbare substantie door bijvoorbeeld harden. Daarbij kunnen zich transvetzuren vormen. Transvetzuren dragen niet bij aan de vorming van gunstige prostaglandines. Reformmargarine en -halvarine zijn niet chemisch gehard maar zijn ook geen natuurlijk producten.
Hoge inname van linolzuur (in bepaalde margarines) kan, door omzetting in arachidonzuur, de aanmaak van ongunstige prostaglandines (PG2) bevorderen.
Koolhydraten
Koolhydraten worden in het lichaam tot hun kleinste eenheid afgebroken: met name glucose. Glucose is de belangrijkste brandstof voor de cel die dit gebruikt voor talloze processen. Koolhydraten zitten onder andere in aardappelen, granen, peulvruchten fruit, in suiker (100% koolhydraten) en honing.
Het advies is zo min mogelijk bewerkte voedingsmiddelen te kiezen. Dit betekent (hele) volkoren granen als zilvervliesrijst (volle rijst), boekweit, gierst, quinoa, haver en volkoren graanproducten als vlokken en melen, peulvruchten en aardappelen.
Geraffineerde producten als wit meel en de producten hiervan, maïs- en aardappelzetmeel en witte suiker worden afgeraden. Deze producten verliezen door de bewerking vitamines en mineralen die nodig zijn voor de vertering. Voor de verbranding van koolhydraten zijn vitamines van het B-complex en spoorelementen nodig. Volkoren producten leveren deze voedingsstoffen terwijl bijvoorbeeld witte bloem deze veel minder bevat. Dat betekent dat het lichaam deze vitamines en spoorelementen uit eigen voorraad moet leveren.
Suiker
Witte suiker ontstaat door suikerbietensap of rietsuikersap zo te verfijnen dat alle andere stoffen behalve koolhydraten eruit zijn. Gedroogd rietsuikersap bevat nog wel de van nature aanwezige mineralen. Dit product is onder de naam oersuiker, melasse, rapadura of sucanat te koop. Dit is in beperkte mate, in overleg met de behandelend arts, toegestaan. Koudgeslingerde honing is ook in beperkte mate toegestaan. Deze honing heeft weinig mineralen en enzymen verloren.
Het gebruik van suiker buiten de maaltijden om wordt dringend afgeraden. Dit geldt ook voor vers geperst vruchtensap (zie fruit).
Groenten
Veel groenten en ook peulvruchten en fruit zijn rijk aan vitaminen, mineralen en een aantal krachtige kankerremmende stoffen. Met name sojabonen bevatten sterke kankerremmende stoffen, waaronder het genisteïne dat al in zeer lage concentraties werkt.
Het advies is zoveel mogelijk rauwe groenten te nuttigen. Een zo groot mogelijke hoeveelheid groenten binnenkrijgen kan alleen door groenten als sap te drinken. Aangeraden wordt dagelijks van minimaal 500g verse rauwe groenten sap te persen (sapcentrifuge) en elke dag drie verschillende groenten te kiezen tot alle soorten aan bod zijn gekomen. Na het persen het groentesap direct nuttigen. Bij nitraatrijke groenten* (zie verderop) 1000mg vitamine C per glas toevoegen (innemen).
Naast het groentesap ook rauwkost, veel gekookte groenten en groentemoes gebruiken. Kook de groenten in weinig water en gebruik het kookwater. Groentemoes is gekookte groenten met kookwater tot moes gemalen.
Alle groenten zijn toegestaan met uitzondering van pastinaak. In pastinaak zitten kankerbevorderende stoffen. Zeewier is in beperkte mate toegestaan.
Voor het persen van sap bestaat de voorkeur voor de volgende groenten die zo veel en zo vaak mogelijk gebruikt mogen worden: alfalfa, bloemkool, broccoli, groene kool, knoflook, paprika, peterselie, radijs, spinazie, spruitjes, tarwekiemen, tomaten, ui, venkel en wortelen. Ook toegestaan zijn: avocado, andijvie, bleekselderij, boerenkool, rode bieten, gekiemde groenten, knolselderij, komkommer, chinese kool, rode en witte kool, peterselie, prei, selderij, sla (alle soorten), spitskool, witlof. Champignons zijn eveneens toegestaan.
Bieten-wortelsap heeft een goede combinatie van kankerremmende eigenschappen. Aan dit sap 1000mg vitamine C per glas toevoegen omdat de rode bieten nitraatrijk* zijn. Groentesap uit pak of fles is een redelijk alternatief. Kies bij voorkeur melkzure groentesap.
Groenten in pot of blik worden afgeraden. Conserveren brengt verlies van kankerremmende stoffen met zich mee en de meeste conserven bevatten zout. Diepvriesgroenten zijn een goede tweede keus.
Groenten die u niet lekker vindt of klachten geven moet u niet eten. Persoonlijke voorkeur speelt een rol in de keuze welke groenten rauw en welke groenten gekookt te eten.
Nitraatrijke groenten zijn andijvie, bleekselderij, chinese kool, kervel, koolrabi, paksoi, peterselie, postelein, raapstelen, radijs, rode bieten, selderij, sla (alle soorten o.a. lollo rosso), spinazie, spitskool, tuinkers, venkel. Het toevoegen van 1000mg vitamine C per glas dient voor het tegengaan van de omzetting van nitraat in nitriet zodat de vorming van schadelijke nitrosaminen niet plaats kan vinden. De vorming van nitrosaminen wordt bevorderd door:
- slechte maagfunctie. Hierdoor krijgen bacteriën de kans zich te ontwikkelen en die bevorderen de
- omzetting van nitraat in nitriet;
- slechte darmfunctie bijvoorbeeld door obstipatie (bacteriegroei);
- bewaren van droog voedsel bij kamertemperatuur of in zonlicht (bacteriegroei);
- hoge inname van nitraat bijvoorbeeld met drinkwater of groentesap.
Fruit
Alle vruchten zijn toegestaan maar gebruik de volgende zo vaak en zo veel mogelijk: aardbei, abrikozen, ananas (plus de kern), bramen, bosbessen, citroen, grapefruit, kiwi, meloen, papaya. De meeste vruchten zijn rijk aan vitamine C, ß-caroteen en mineralen. Sommig fruit bevat ook andere kankerremmende stoffen.
Zuidvruchten zijn toegestaan. Ze bevatten een hoog percentage vruchtsuiker vooral dadels, krenten en rozijnen. Kies bij voorkeur ongezwavelde zuidvruchten, gezwavelde moeten extra goed gewassen worden. Gebruik vers fruit bij voorkeur in zijn geheel (niet persen) of vermeng vruchtensap met groentesap. Vers geperst vruchtensap en ook zuidvruchten bevatten een hoog percentage koolhydraten. Deze worden, vooral op een lege maag, snel opgenomen en omgezet in de lever in de vorm van verzadigde vetten. Deze verzadigde vetten worden vooral in het vetweefsel opgeslagen.
Het mengen van vers geperst vruchtensap met groentesap of bronwater maakt dat u een kleinere hoeveelheid koolhydraten in één keer binnenkrijgt. Tijdens de maaltijd vruchtensap drinken en zuidvruchten eten zorgt ervoor dat koolhydraten langzamer worden opgenomen. Vruchtensap uit pak of fles is een redelijke tweede keus.
Zout
Gebruik zo min mogelijk zout. Veel zout stimuleert de vorming van nitrosaminen in de maag. Dit betekent dat u er beter aan doet geen of zo min mogelijk zout aan voedsel toe te voegen en geen producten te kopen waaraan zout is toegevoegd (zoals gepekelde en veel kant en klare producten).
Bewerkte producten zoals conserven, sauzen en soepen bevatten meestal zout. Zout op tafel zetten nodigt uit tot gebruik, laat de zoutpot liever weg. Een te sterke zoutbeperking is ook af te raden, dit komt de smakelijkeid van het voedsel niet ten goede. Voedsel dat tegenstaat door smakeloosheid werkt averechts op het genezingsproces. Kruiden en specerijen kunnen gerechten meer smaak geven.
Kruiden en specerijen
Kruiden en specerijen geven smaak en soms ook kleur aan voedingsmiddelen. Ze kunnen het minimale gebruik aan zout opvangen.
Mosterd is in beperkte mate toegestaan, mosterd belast de lever.
Water
Drinken van bron- of mineraalwater wordt geprefereerd boven kraanwater. Onder andere doordat oppervlaktewater steeds meer vervuild raakt.
Aangeraden wordt anderhalf tot twee liter vocht te drinken. Drink zoveel mogelijk groente- en vruchtensap want dit levert stoffen die helpen in de strijd tegen kanker. Water levert geen kankerremmende stoffen. Bron- of mineraalwater mag niet de plaats gaan innemen van groente- en vruchtensap. Het bron- of mineraalwater mag ook koolzuurhoudend zijn.
Thee
Over zwarte thee is de informatie niet eensluidend. Gebruik zwarte thee in overleg met de behandelend arts. Groene thee bevat kankerremmende stoffen en mag gebruikt worden. Kruidenthee kan een medicinale werking hebben en is daarom niet vrijuit te gebruiken, zoethoutthee is wel toegestaan. Gebruik andere kruidenthee alleen in overleg met de behandelend arts. Ook hier geldt dat groente- en vruchtensap de voorkeur hebben, thee mag die plaats niet gaan innemen.
Thee en met name groene thee bevat veel looizuur** (tannine). Deze stof bindt in de darmen mineralen uit andere voedingsmiddelen. Deze kunnen dan niet meer opgenomen worden. Drink groene thee daarom niet vlak voor, na of tijdens de maaltijd.
- looizuur: het binden van mineralen wordt teniet gedaan door het gelijktijdig gebruik van fruit.
Koffie
Koffie wordt tegenwoordig niet meer dubbelgebrand. Het bevat nu geen onvolledige verbrandingsproducten meer maar zelfs kankerremmende stoffen (o.a. chlorogeenzuur). Koffie is in principe toegestaan maar net als bij water en thee: groente- en vruchtensap zijn altijd beter. Koffie mag niet de plaats van deze belangrijke bron van kankerremmende stoffen innemen. Gebruik koffie alleen bij uitzondering. Koffie bevat net als thee ook looizuur**.
Gebruik ’s avonds geen koffie. Koffie werkt opwekkend en remt (’s avonds) de melatonine-afgifte. Melatonine bevordert de slaap en verhoogt de afweer.
Alcohol
Een kleine hoeveelheid rode wijn (1 à 2 glazen per dag) is niet schadelijk. Sterke drank en bier worden afgeraden.
Zonne-energie
In voedsel zit voor het leven noodzakelijk zonlicht opgeslagen. Door middel van voedselinname krijgen wij deze zonne-energie binnen. Producten die geen bewerking hebben ondergaan behouden zoveel mogelijk van de oorspronkelijke opgeslagen zonne-energie. Hoe meer bewerkingen het product heeft ondergaan of hoe meer stappen via andere levensvormen tussen product en inname zijn doorlopen hoe meer van deze energie verloren is gegaan.
In het kort herhaald, gebruik:
- zoveel mogelijk rauwe groenten en daarnaast veel gekookte groenten en groentemoes
- ruime hoeveelheden gekookte peulvruchten en verse vruchten
- geen vruchtensap tussen de maaltijden, tijdens de maaltijd kan wel
- zoveel mogelijk onbewerkte (volkoren) producten
- bij voorkeur onbespoten, biologische, voedingsmiddelen
- zo min mogelijk vet, met name verzadigd vet
- zo min mogelijk geconcentreerde dierlijke eiwitten, rechtsdraaiende kwark en vette vis mogen wel
Enkele aandachtspunten:
- Eet nooit zonder eetlust. Eet alleen wat smaakt. Stop ook met eten als de eetlust halverwege de maaltijd ophoudt. De eetlust verbetert misschien door kleinere porties te nemen en meerdere keren per dag te eten bijvoorbeeld zes of acht kleine maaltijden. Is er helemaal geen eetlust, gebruik dan eventueel, in overleg met de behandelend therapeut/ arts alleen groente- en vruchtensap.
- Nuttig, in plaats van twee broodmaaltijden, één broodmaaltijd per dag. Vervang de tweede broodmaaltijd door een maaltijd met een ander soort graan. Dit geeft de mogelijkheid te variëren.
- Indien onbespoten groenten niet haalbaar of verkrijgbaar zijn dan de bespoten groenten in ruim water wassen.
- Spoel de groenten goed af en verwerk ze dan (persen, koken).
- Gebruik producten zonder (chemische) geur-, kleur- en smaakstoffen en conserveer-middelen.
- Bak en braad zo min mogelijk, koken of stomen heeft de voorkeur. Als gebakken of gebraden wordt, gebruik dan zo min mogelijk vet en verhit op een zo laag mogelijke temperatuur, zo kort mogelijk.
- Frituren is absoluut af te raden.
- Rooster of grill producten liever niet. Er kunnen onvolledige verbrandingsproducten ontstaan waarbij nitrosaminen en andere kankerverwekkende stoffen ontstaan. Ook barbecuen of eten gaar maken op houtskoolvuur is af te raden.
- Roken van tabak wordt absoluut afgeraden. Door roken komt koolmonoxide binnen; deze stof bindt zich sterk aan de rode bloedlichaampjes. Zuurstof wordt voor lange tijd verdrongen. Roken bevordert ook de vorming van nitrosaminen en andere kanker-verwekkende stoffen.
Paleo - Lifestyle 